Geschiedenis spoorwegen in en om Roosendaal

Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.

Van laag naar hoog in Breda, 1971-1977

Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster.

Al enkele jaren is ProRail bezig om het spoorwegstation van Breda om te bouwen tot een megalomane toegangspoort vanaf de HSL tot de stad en daarmee ook de provincie Noord-Brabant in de richtingen Tilburg, Eindhoven en 's-Hertogenbosch. De toekomst zal echter uitwijzen of dit niet wat al te hoog gegrepen is, mede gezien de gebrekkige gang van zaken op de HSL en de nog steeds niet op gang gekomen treindienst naar en van Belgie. Het gigantische blok met steen aangekleed beton past niet als afsluiting van de Willemstraat aan de stadszijde. Aan de Belcrumzijde (noordzijde) blijft het voor de reiziger zoeken naar waar de ingang is. Het gebouw heeft daar geen zichtbare ingang. Op de perrons krijgt de reiziger trouwens geen enkel zonlicht. De zeven sporen zullen straks maar nauwelijks voldoende zijn om de doorgaande en kopmakende reizigerstreinen (Intercity-Direct, Benelux, stoptreinen uit Utrecht en Den Haag), alsmede passerende goederentreinen de ruimte te geven, zeker als er storingen in de dienst zijn. Beter was het geweest, dat er negen sporen waren aangelegd en het gebouw wat minder omvang had gekregen. Onbegrijpelijk is dat journalisten voetstoots het gebrabbel van projectontwikkelaars, ProRail en NS overnemen, zonder zich af te vragen of de gemiddelde reziger wel zo gediend is met deze mastodont als stationsgebouw. Onbegrijpelijk is ook dat het oude stationscomplex zo genadeloos werd neergesabeld als totaal verouderd en niet meer van deze tijd. In elk geval voldeed de nieuwbouw van het station met zijn afwisselende vormgeving, genoeg licht en ruimte in de jaren 1966-1975 meer aan menselijke afmetingen. Aan het einde van de Willemstraat lag het Stationsplein, waar het een levendig komen en gaan was van reizigers, onafhankelijk van het feit of ze te voet, met de fiets of met de auto kwamen, of gebruik maakten van de aansluitende stads- en streekautobusdiensten van de BBA. Aan de hand van ruim dertig foto's wordt in dit item de bouw van het spoorwegstation in de jaren 1971-1975 getoond. Dat het voorgaande station uit 1864 destijds door journalisten en de gemeente Breda werd neergesabeld, was wel begrijpelijk.

Foto 01-34/0010, 29-12-1971. Op 20 oktober 1967 werd in Breda het officiële startschot gegeven voor de 'Hoogspoorwerken'. In de jaren 1968-1970 ontstond aan de noordzijde van het bestaande traject een nieuw hooggelegen baanlichaam met onderdoorgangen voor het wegverkeer. Medio 1971 werd een deel van de nieuwe perronoverkapping al vanaf het Stationsplein zichtbaar. De foto toont het oude stationsgebouw met uiterst links de toegang tot de voetgangerstunnel tussen het eerste en het tweede perron. Deze tunnel was in 1949 aangelegd. Links van het midden op de foto bevindt zich de vroegere bestelgoederenloods uit 1905. Het plein bestond toen nog uit kinderkoppen en werd voor een groot gedeelte in beslag genomen door geparkeerde auto's.

Foto 01-35/0011, 29-12-1971. Het oude stationsgebouw was in 1864 opgetrokken in een houten vakwerkstijl. In 1905 kwam aan de westzijde een houten bestelgoederenloods tot stand. Eind 1929 werd het oudste gedeelte voorzien van stenen voor- en zijgevels. Aan de westzijde van het Stationsplein ontstond in 1939 het postgebouw van de PTT. Pas in 1985 zou zij dit gebouw verlaten, waarna het een bestemming kreeg als hotel. Aan de halteborden is te zien, dat de BBA-stadsdienst een deel van de passagiers liet in- en uitstappen pal voor het stationsgebouw.

Foto 01-37/0013, 29-12-1971. Het eerste perron ademde nog de sfeer uit lang vervlogen jaren. Langs de houten wand van het stationsgebouw stonden her en der karren van PTT en NS opgesteld. Een gedeelte van de post werd immers nog met reizigerstreinen vervoerd en moest in enkele minuten tijd worden in- of uitgeladen. Aan de buitenzijde van het tweede perron (aangelegd in 1949) staat een treinstel van het type 'mat. 46' gereed voor vertrek naar Roosendaal.

06-11 volgt

Foto 06-11/0154, 05-10-1972. In het weekeinde van 9 en 10 september 1972 was het dan zover. De treindienst kon van het oude laag gelegen emplacement worden overgebracht naar het nieuwe hoog gelegen traject. Wel moest het vervoer voorlopig nog worden afgewikkeld langs één perron met twee sporen. Op de foto vertrekt locomotief NS 1120 met trein 4647 (Zwolle - Vlissingen) naar Etten-Leur. De trein bestaat uit drie rijtuigen van het type 'plan E'. Links staat locomotief NS 1141 aan de kant. Beide machines beschikten toen nog over de vormgeving en kleuren uit de jaren vijftig.

Foto 06-12/0155, 05-10-1972. Het hoog gelegen perron zou uiteindelijk in het nieuwe stationscomplex het tweede perron gaan vormen voor de treindienst in de richtingen Dordrecht (spoor 6) en Roosendaal (spoor 5). Voordat men het eerste perron met de sporen 3 en 4 voor de richtingen 's-Hertogenbosch en Eindhoven kon aanleggen, moest echter nog het oude emplacement worden opgeruimd. Op de foto staat op spoor 5 een treinstel van het type 'mat. 46' als trein 4652 (Vlissingen - Zwolle) gereed voor vertrek naar Gilze-Rijen. Naast spoor 6 waren op dat moment nog geen 'windleiplaten' aangebracht.

Foto 06-15/0157, 05-10-1972. Een paar weken na het buiten dienst stellen van het oude stationsemplacement had men de constructie van de bovenleiding en de overkapping van het tweede perron al danig ontmanteld. Deze overkapping was overigens in 1950 gebouwd als tweedehandsje uit Tilburg. In de maanden oktober en november 1972 werden aan de uiterste oost- en westzijde van het oude stationscomplex flink wat gesloopt. De rijwielstalling werd tijdelijk in een houten keet ondergebracht. Het middelste deel van het oude stationsgebouw bleef echter nog gehandhaafd voor het plaatskaartenkantoor, de stationsrestauratie en enige dienstruimten. De reizigers liepen langs een 'omleiding' en een stuk van de nieuwe tunnel voor voetgangers onder het emplacement naar het hoog gelegen perron.

Foto 06-18/0161, 05-10-1972. Vanaf het oude eerste perron ziet men de zojuist aangekomen reizigers hun weg zoeken naar de uitgang. Trein 4354 (Roosendaal - Zwolle), bestaande uit een treinstel van het type 'mat. 46', staat gereed op het ruim twee meter hoger gelegen spoor 5. De spantenconstructie van de nieuwe perronoverkapping is goed zichtbaar.

Foto 06-19/0162, 05-10-1972. Na het in gebruik nemen van het 'hoogspoor' bood de noordzijde van het oude emplacement al gauw een troosteloze aanblik. Juist rechts buiten beeld stond een houten barak, die tot eind 1972 huisvesting gaf aan het postkantoor. Daarna werd een gebouw aan de Emmastraat in gebruik genomen. Pas in 1985 zou het nieuwe postkantoor op de plaats van het 'Oranje Hotel' (hoek Willemstraat en Stationsplein) gereedkomen.

Foto 06-17/0160, 05-10-1972. Vanaf het nieuwe hoog gelegen perron hadden de reizigers een uitstekend uitzicht over het oude emplacement. Op de foto zijn van links naar rechts te onderscheiden: het af te breken seinhuis I (gebouwd in 1946), de panden van een grote bierbrouwerij in het zuiden des lands en een 'werktrein' met locomotief NS 22/2300 voor het uithijsen van dwarsbalken uit de portaalmasten van de bovenleiding. Achter de trein zijn de huizen aan de Stationsweg te zien, die in 1990 zouden worden afgebroken. Daarachter rijst de Sint Josephkerk op de hoek van de Ceresstraat en de Oranjesingel hoog boven de stad uit. Deze kerk viel echter al in januari 1976 onder de slopershamer.

Foto 06-20/0163, 05-10-1972.Na het overschakelen van oud naar nieuw op 10 september 1972 lag de hefbrug uit 1949 over de rivier 'De Mark' er nog een tijdje doelloos bij. Pas begin 1973 werd de stalen hefconstructie gesloopt. De nieuwe brug was een niet beweegbare betonnen constructie. Zij lag zodanig hoog in het 'hoogspoor', dat de scheepvaart niet kon worden gehinderd.

Foto 09-26/0267, 04-06-1973. Eind 1972 was het oude emplacement met seinhuis I geheel opgeruimd. De NS kon toen beginnen met de ophogingswerkzaamheden voor het eerste perron van het 'hoogspoor'. In juni 1973 begon de afbraak van de oostzijde van het oude stationsgebouw. Op deze plaats waren de stationshal en het plaatskaartenkantoor met dienstlokalen en een ondergrondse fietsenstalling geprojecteerd. Aan de linkerzijde van de foto is duidelijk nog de stenen muur uit 1930 voor de houten zijgevel van het stationsgebouw te zien. Op de achtergrond steekt het 'Oranje Hotel' nog fier boven het stationsgebouw uit.

Foto 14-21/0430, 03-11-1974. Eind maart 1974 kwam aan de uiterste oostzijde van het Stationsplein een dienstgebouw met vier bouwlagen gereed. Op 27 juni 1974 werd de nieuwbouw met stationshal, plaatskaartenkantoor, dienstlokalen en fietsenstalling in gebruik genomen. Daarna werd het restant van het oude stationsgebouw en de voormalige bestelgoederenloods in enkele weken tijd opgeruimd. Op deze plaats verrezen het kantoor van de GWK, een automatiek en de stationsrestauratie met op de begane grond ruimten voor het personeel voor de BBA. Om een band met de stad te scheppen bouwde de NS de stationsrestauratie een stuk naar voren springend in het verlengde van de Willemstraat. Op deze wijze ontstond een stationscomplex met een afwisselend uiterlijk. De bouwplaats is op de foto te zien vanaf de westzijde van het Stationsplein. De pas gereed gekomen gebouwen zijn rechts te onderscheiden. Op de voorgrond zal nog een overkapping en opstelplaats voor de autobussen in het streekvervoer van de BBA tot stand komen.

Foto 14-25/0434, 03-11-1974. Eind maart 1974 kwam aan de uiterste oostzijde van het Stationsplein een dienstgebouw met vier bouwlagen gereed (rechts, achter). Op 27 juni 1974 werd de nieuwbouw met stationshal, plaatskaartenkantoor, dienstlokalen en fietsenstalling in gebruik genomen (rechts, midden).

Foto 14-26/0435, 03-11-1974. Nog lang bleven aan de zuidwestzijde van het Stationsplein twee gebouwen overeind. Op de foto staat het gebouw voor de 'Nederlandsche Posterijen' uit 1892 afgebeeld. Toen de PTT in 1939 een nieuw en veel groter stationspostgebouw pal tegenover de Emmastraat in gebruik nam, kreeg het oude pand een bestemming als dienstgebouw van NS. In de jaren zestig hadden de bedrijfsarts en de 'Sectiechef van de Weg' hier hun kantoorruimten. Nadat 'Dienst van Weg en Werken' in april 1974 was verhuisd naar het dienstgebouw aan de uiterste oostzijde van het plein, kwam het gebouw leeg te staan en werd het in december 1974 afgebroken.

Foto 14-24/0433, 03-11-1974. Aan de Spoorstraat stond tot december 1974 het voormalige tractiegebouw. Dit kwam tot stand in 1883 bij de eerste uitbreiding van de stationsinrichtingen. In het tractiegebouw werden gereedschappen en materialen opgeslagen en hadden de zadelmaker, de wagenmeester en de timmerlieden van het tractiedepot hun werkruimten. Na de opheffing van het tractiedepot in 1927 kwam het pand in gebruik als autobusgarage voor de toenmalige stadsdienst. Daarvoor werd het aan de straatzijde voorzien van brede deuren.

Foto 14-30/0439, 03-11-1974. Op 27 juni 1974 werd de een stuk nieuwbouw met stationshal, plaatskaartenkantoor, dienstlokalen en fietsenstalling in gebruik genomen. De stationshal had drie ingangen, twee aan de voorgevel en één aan de westgevel. Het gebouw baadde door het vele glas in een zee van licht. Het Stationsplein bleef echter nog een grote chaos. Her en der stonden nog volop fietsen en auto's geparkeerd.

Foto 16-09/0466, 05-04-1975. Op 20 april 1975 kwam het eerste perron van het 'hoogspoor' met de sporen 3 en 4 voor de richtingen 's-Hertogenbosch en Eindhoven in dienst. Tegelijkertijd kreeg de PTT een eigen verhoogd postperron langs spoor 2. Vanaf dit perron is op de foto de stationsrestauratie in aanbouw te zien. Rechts bevindt zich het 'Oranje Hotel', dat enige jaren later leeg zou komen te staan en vervolgens door vandalisme volkomen werd verwoest. Uiteindelijk zou dit pand in 1983 worden afgebroken om plaats te maken voor een nieuwbouw van de PTT. De Sint Josephkerk was echter al veel eerder ten prooi gevallen aan de slopers.

Foto 16-11/0466, 05-04-1975. Gezicht vanaf het 'Oranjehotel' op de toekomstige stationsrestauratie. Een houten barak doet tijdelijk als zodanig dienst.

Foto 16-13/0470, 05-04-1975. De glazen kast van het nieuwe stationsgebouw weerspiegelde aanvankelijk nog de oude bebouwing van het Stationsplein achter de fotograaf. Het 'Oranje Hotel' en het 'Hotel Cosmopolite' zijn op de foto duidelijk te onderscheiden. In het oude plaveisel op de voorgrond zijn nog enige autobus-standplaatsen van de stadsdienst te herkennen.

Foto 16-14/0471, 05-04-1975. Iets naar rechts draaiend ontwaarde de fotograaf op 5 april 1975 om 14.55 uur de 'eenzame buspassagier' met zijn koffertje. Hij stond te wachten op lijn 3 van de stadsdienst. In het stationsgebouw zijn de loketten voor de reizigers goed te onderscheiden. Het Stationsplein was op dat moment nog steeds in gebruik als 'wild' parkeerterrein voor auto's.

Foto 16-15/0472, 05-04-1975. Het Stationsplein was op dat moment nog steeds in gebruik als 'wild' parkeerterrein voor auto's en deels nog voor autobussen. Rechts, aan de uiterste oostzijde van het plein, staat het dienstgebouw dat in april 1974 in gebruik werd genomen door de 'Dienst van Weg en Werken'.

Foto 19-39/0584, 24-08-1975. In de vroege avonduren van 24 augustus 1975 staat locomotief NS 1505 gereed voor vertrek met trein 2518 (Köln Hbf - Rotterdam CS). De sporen 3 en 4 van het nieuwe station Breda waren toen al enkele weken volledig in gebruik. Aan de noordzijde van spoor 6 en de zuidzijde van spoor 3 waren inmiddels 'windleiplaten' geplaatst.

Foto 21-13/0629,11-10-1975. Op 10 oktober 1975 werd het nieuwe stationscomplex door minister Westerterp van Verkeer en Waterstaat officieel in dienst gesteld. Ook het Stationsplein was opnieuw ingericht en voorzien van aparte rijstroken en parkeerplaatsen voor taxi's, particuliere auto's en autobussen van de BBA-stadsdienst. Aan de westzijde van het plein hadden de autobusdiensten in het streekvervoer van de BBA hun beginpunt onder een aparte overkapping. Het stationspostgebouw ter hoogte van de Emmastraat was toen nog het enige gebouw, dat herinnerde aan het verleden. Het zou nog tot mei 1985 in gebruik blijven voor het vervoer van post met de trein. Op de voorgrond is de toegang naar de fietsenstalling onder het stationsgebouw te zien en rechts het hoge perron met langs spoor 2 een postgoederenwagen.

Foto 21-17/0633, 11-10-1975. Ter gelegenheid van de officiële opening werd stoomlocomotief NS 3737 uit 1911 naar Breda gehaald. De BBA verleende haar medewerking door het laten rijden van een autobus uit 1934.

Foto 22-13/0649, 16-12-1975. Aan de oostzijde van het nieuwe stationsemplacement te Breda rijdt locomotief NS 1004 met trein 593311. De trein bestaat uit 38 wagens bieten, die vanuit het zuiden van Limburg naar de suikerfabriek in Roosendaal worden gebracht.

Foto 37-14/1102, 09-10-1976. De locomotieven NS 1111 en NS 1129 passeren op 9 oktober 1976 met een goederentrein van Venlo naar Rotterdam Zuid het station Breda. De twee machines hadden inmiddels de nieuwe huisstijl (geel-grijs) gekregen. Het zou niet lang meer duren, voordat zij werden uitgerust met minder fraaie 'botsneuzen'.

Foto 37-15/1103, 09-10-1976. Op 9 oktober 1976 werd voor een aantal spoorwegbelangstellenden een 'afscheidsrit' met rijtuigen van het type 'plan D' gereden. Als trekkracht fungeerde locomotief NS 1004. Deze machine was toen alleen nog maar voor het goederenvervoer in gebruik.

Foto 37-16/1104, 09-10-1976. Na een kort oponthoud op spoor 5 in Breda vertrok de extra trein met rijtuigen van het type 'plan D' naar Rotterdam. Het buiten dienst stellen van deze rijtuigen was toen nog slechts een kwestie van maanden.

Foto 39-01/1158, 10-12-1976. Locomotief NS 1001 passeert met een bietentrein naar Roosendaal de nieuwe brug over 'De Mark'.

Foto 39-02/1159, 10-12-1976. Aan de westzijde van het nieuwe stationsemplacement te Breda naderen locomotief NS 1128 met trein 2515 (Rotterdam CS - Köln Hbf) en treinstel 790 als trein 4644 (Vlissingen - Zwolle) het station. De eerstgenoemde trein bestaat uit rijtuigen van het type 'plan K' en 'plan N' en zal stoppen op spoor 4. Het treinstel laat haar reizigers op spoor 3 in- en uitstappen. Op de achtergrond staan de kolossale 'suikerpotten' van de CSM (Centrale Suiker Maatschappij).

Foto 48-03/1420, 26-09-1977. Locomotief NS 1147 nadert het station Breda met trein 2517 (Den Haag CS - Köln Hbf). De trein bestaat uit rijtuigen van het type 'plan K' en 'plan N' en rijdt over de brug over 'De Mark'.

Foto 48-06/1423, 26-09-1977. Locomotief NS 1009 nadert met drie goederenwagens het station Breda.

Foto 48-08/1425, 26-09-1977. Locomotief NS 1204 is zojuist uit Breda vertrokken met trein 2508 (Köln Hbf - Den Haag CS) en passeert de suikersilo's van de CSM.

KD 077-04           26-03-1982          NS, 1217, trein 4639 (Zwolle – Vlissingen), Breda.

KD 264-17           11-04-1991          NS, 1308, goederentrein (leeg, erts) in richting Kijfhoek, Breda.